Tùy bút Cảm Thu - Đinh Hùng

Mến quý Cô Thầy và các em 74,

Thầy chợt nhớ ra là mùa Thu sắp hết. Do đó, xin mời Cô Thầy và các em đọc bài thơ Cảm Thu bằng văn xuôi của Đinh Hùng mà hơn 40 năm về trước, khi dạy lớp 74 và một số lớp khác, Thầy đã cho các em học thuộc lòng và các em rất thích đến nỗi mấy chục năm sau khi gởi thư cho Thầy, cho bạn và nhắc đến kỷ niệm xưa các em vẫn còn nhớ và nhắc lại bài tùy bút lãng mạn và đẹp như thơ này (như Hồng A, Kim Hương, Thôn chẳng hạn). 

Thầy cám ơn Kim Hương đã tìm lại giùm Thầy bài thơ này.

Thầy Khánh

***

Cảm Thu - Đinh Hùng

Tùy bút Cảm Thu của Đinh Hùng được đăng trong giai phẩm "Mua Gặt Mới" xuất bản tại Hà Nội năm 1940. Đây cũng là sáng tác đầu tiên của thi sĩ được đăng trên báo, đồng thời cũng được in trong cuốn "Việt Nam Văn Học Giảng Bình" (VNVHGB) của Phạm Văn Diêu.

Cảm Thu
 
Thu năm nay, tôi lại đi trên con đường vắng này nghe từng chiếc lá rơi trên bờ cỏ… Nước trong như một cặp mắt tuyệt vời. Những cây liễu xanh đứng buồn như những nàng Cung nữ thời xưa, và trong vườn nhà ai thấp thoáng, hoa phù dung nở trắng như một linh hồn còn trẻ?

Nắng ở đây vẫn là nắng vàng ngày xưa và linh hồn tôi vẫn là linh hồn tôi năm trước. Tôi vẫn ngờ như không sự thay đổi, vì lại thấy mình đi trên con đường này, thu năm nay, giữa lúc cây vàng rơi lá. Đường này hiu hắt, tôi đem lòng về để gặp mùa thu thương nhớ cũ, và nay cũng thấy thu về để nước hồ xanh. Chân ai đi xa vắng đằng kia, hay đó chỉ là gió thoảng mong manh? Và gió nào vương vấn hồn tôi, hay cũng chỉ là dư thanh của một ngày xưa cũ? Chao ôi! Buồn lại nhiều rồi, nhưng chỉ buồn như năm trước. Lòng tôi chẳng biết tìm ai mà nhớ, hôm nay nhớ lại buồn qua mới thấy nắng kia nhiều dĩ vãng.

Tôi nhớ một người lữ khách nào xưa, ra đi từ một mùa thu… Thế rồi cũng một mùa thu trở lại những bước đầu tiên trên con đường bạn, mắt buồn như nước, mảng tìm hồn mình hiu hắt trong hồn thu mới… Thu đã về đây, tôi làm lữ khách đi hết sông này, sông khác, cả núi, cả đèo và lại cả rừng cả suối, bây giờ tôi cũng về đây để buồn thêm một ít, nhớ thêm một ít, và yêu thêm rất nhiều.
 

… Từ hôm rời chân ở bến sông vàng. 

Từ biệt con thuyền phiêu bạt, tôi đã hết nhớ dãy núi xanh phơn phớt đằng xa và bâng khuâng trở lại con đường quê thân mật.

Đi trên đất đó, giữa hai ruộng ngô thơm nghe ngào ngạt… Hương này có phải hương xưa? Ôi! Những dây đậu vẫn còn non mà luống khoai lang đã xanh tươi rồi nhỉ? Đi trên đất đỏ, bên những luống rau cải cúc và dẫm lên cỏ may vàng. Đây là những con bướm cũ, những cánh hoa xưa. Và này đây tất cả Ngày xưa: từng cơn gió nhỏ, từng sợi dây buồn…
 

Thôi! Thôi! Tôi không còn trẻ thơ nữa để say sưa đuổi bắt bướm đồng, và chẳng ngắm gió sầu mây, chỉ hoa lòng nở cũng nhiều bông trắng!
 

Thương nhớ vì sao! Tôi sớm giã từ hồn niên thiếu, hôm nay đi giữa cánh đồng lại thấy tuổi nhỏ của mình tản mạn trên từng cánh bướm, sắc hoa, và chân bước đi những bước ngậm ngùi, bởi chưng lòng tưởng con đường tan tác cánh hương của đóa xuân hồng thuở cũ.

ĐINH HÙNG
(Trích trong VNVHGB của Phạm Văn Diêu)

***

……………………………………………

Sao hôm nay lòng mình chùng xuống, buồn lạ, nhớ lại ngày xưa, cũng những chiều thu nhạt nắng buồn man mác, những ngày đi học trên con đường Hùng Vương đến trường. Ven đường có những bông hoa trắng ngập ngừng rơi trên lối đi, chẳng biết tên nên chỉ gọi là: “Hoa không tên”. Tuổi học trò nhiều mơ mộng, vẩn vơ “nhặt cánh hoa rơi cũng thấy buồn”. Em còn nhớ thầy Khánh hay cho chép lại những áng văn hay, trong đó có bài “Cảm thu” của Đinh Hùng rất hay. Thôi đành gửi nỗi niềm bồi hồi hoài niệm của mình vào những câu văn của Đinh Hùng vậy:

“Tôi lại đi trên con đường vắng này nghe từng chiếc lá rơi trên bờ cỏ. Nước trong như cặp mắt tuyệt vời, những cây liễu xanh đứng buồn như cung nữ thời xưa và trong vườn nhà ai hoa phù dung nở trắng như những linh hồn còn trẻ.

Nắng ở đây vẫn là nắng vàng ngày xưa và linh hồn tôi năm cũ. Tôi vẫn ngỡ không có gì thay đổi. Thu năm nay giữa lúc cây vàng rơi lá, tôi đem lòng về để gặp mùa thu thương nhớ cũ, nay cũng thấy thu về cho nước
hồ xanh.

Chân ai đi xa vắng ngoài kia hay chỉ là gió thoảng mong manh. Gió nào vương vấn hồn tôi hay chỉ là dư thanh của ngày xưa cũ…

Chao ôi, buồn lại nhiều rồi nhưng chỉ buồn như năm cũ. Lòng tôi không biết tìm ai mà nhớ. Thu nay, nhớ lại buồn qua mới thấy nắng kia nhiều dĩ vãng.”

Trò: Hồng A