Fansipan. Lan Man Bên Lề

Nhân dịp Lễ Tạ Ơn, tôi đính kèm theo đây mấy cái ảnh cô Diana (69-71 phụ dậy tiếng Anh mấy lớp 6 TH BMT) và tôi chụp ở Sa Pa để các cựu đồng nghiệp và cựu học sinh chưa có dịp lên Sapa xem cho biết người H’Mong tuy số đông đời sống còn thiếu thốn và cực nhọc nhưng họ cũng được thiên nhiên ban tặng nhiều phong cảnh ngoạn mục như ở những nước khác. 

Thác Bạc ở cách thị xã Sa Pa khoảng 12 km.
Thị trấn Sa Pa đổi thành thị xã vì số dân ngụ cư đã đông hơn trước.

Công viên Hàm Rồng nằm ngoài thị xã.

Công viên Hàm Rồng.

Công viên Hàm Rồng.

Công viên Hàm Rồng.

Công viên Hàm Rồng.

Công viên Hàm Rồng.

Công viên Hàm Rồng.

Lần chót tôi thăm Sapa là mùa Xuân năm 2004. Bộ mặt thị xã đã thay đổi nhiều với các khách sạn hào nhoáng, quán hàng sang trọng, biệt thự đại gia, Café Internet, v..v.. mọc ngổn ngang khắp nơi. Người khen, người chê không thiếu. Tôi không phải cư dân nên tôi chỉ nặng lời chê trách những người có quyền hành đã cho phép, bao che hay không ngăn chặn việc phá núi lấy đá làm đường, xây cất nhà cửa, làm hòn non bộ, v..v..

Một thay đổi đáng ngạc nhiên là trình độ nói tiếng Anh, tiếng Pháp thực dụng (có thể gồm cả các ngoại ngữ khác) của các cháu gái H’Mong đã tiến bộ rất nhanh nhờ những người nước ngoài đến đây làm việc thiện nguyện. Phần lớn các cháu giúp mẹ bán đồ lưu niệm.

Không biết có phải là một tập tục của những người H’Mong đen khá giả không nhưng tôi mấy lần đã thấy các cặp chắc là vợ chồng dẫn ngựa thồ hàng ra chợ bán. Một ông chủ quán bình dân người Kinh bán cơm, rượu và các món “đặc sản” nói nếu bán được hàng thì họ vào ăn quán, uống rượu. No say rồi các bà thường phải nhờ người bán quán phụ đẩy và kéo chồng say túy lúy nằm vắt ngang lưng ngựa để đưa về nhà. Ba thứ rượu được họ ưa chuộng là Sán Lùng, Táo Mèo và Mận Tả Van. Tôi uống thử thấy nhẹ như rượu cần ở Ban Mê Thuột. Nghe nói nhẹ nhưng mềm môi thì say cả ngày cả đêm.

Mấy món "Đặc Sản":
- Lợn cắp nách: lợn con, lợn sữa
- Thắng Cố: xúp lòng ngựa. Xúp này đối với người H'Mong cũng tương tự như Phở, Hủ Tiếu đối với người Kinh
- Cơm Lam: cơm nấu trong ống tre nhỏ. Người Thái ở Mai Châu, tỉnh Hòa Bình quả quyết "cơm Lam"
là đặc sản của họ. Hơn 10 năm trước, không có bán ở Sa Pa
- Gà đen: người miền suôi gọi là "gà ác"

Chợ tình: theo phong tục của người H’Mong đen ở Sapa thì vào những dịp lễ lạc, thanh nam và thanh nữ đến nơi tụ hội và tự do tỏ tình với nhau. Nhiều thanh nam còn thổi kèn trông giống như khèn của người Thái để chiếm cảm tình của thanh nữ. Lần đầu tôi đến xem chợ tình họp ở sân vận động Sa Pa năm 1995 thì thấy khá hấp dẫn nhưng càng về sau càng “nhạt nhẽo”. Gần đây để lôi cuốn du khách, ngành du lịch phải thuê một vài cặp đóng kịch vì nhiều người H’Mong đã “văn minh”, không “chất phác” như xưa nữa.

Thanh nữ H'Mong Đen và các cháu gái trai nghỉ chân trong công viên.

Thanksgiving 2015
Bùi Dương Chi